Search
Close this search box.
عوامل آسیب رسان به جنین

عوامل آسیب رسان به جنین

تراتوژن ها یا همان عوامل آسیب رسان به جنین، باعث ایجاد اختلالاتی در روند تکامل رویانی و جنینی می شوند که این امر باعث تغییر شکل به صورت دائمی یا تغییر در عملکرد شکل گیری جنین می شود.

تراتوژن چیست؟

تراتوژن را در ابتدا مقاله توضیح داده ایمن، تعریف های دیگر تراتوژن عبارت است از:

  • تراتوژن فقط سبب اختلال ساختمانی می شود.
  • هادژن روی بلوغ وعملکرد طبیعی عضو اثر دارد.
  • تروفوژن سبب ایجاد تغییرات در روند رشد جنین می شود.

ولی در کل از واژه تراتوژن برای اشاره به هر سه مورد فوق استفاده می شود.

تماس با دکتر زنان اصفهان- دکتر ندا مقتدری
تماس با دکتر زنان اصفهان- دکتر ندا مقتدری

عوامل آسیب رسان به جنین را می توان به موارد زیر تقسیم بندی کرد:

  • داروها وعوامل شیمیایی
  • عوامل فیزیک یا محیطی (حرارت – پرتوتابی)
  • متابولیت های مادری (دیابت – فنیل کتونوری)
  • عفونت ها (مثل: cmv)
  • حتی چاقی
عوامل آسیب رسان به جنین
عوامل آسیب رسان به جنین

آسیب به جنین در رحم

منشاء ناهنجاری های جنینی:

  • در 2 تا 3 درصد نوزادان متولد شده یک ناهنجاری مادر زادی ماژور، قابل شناسایی است.
  • 80 درصد ناهنجاری ها اتیولوژی آشکار ندارند و در 20 درصد باقی مانده نیز(حدود 95 درصد) دارای منشاء کروموزومی و ژنتیکی هستند. کمتر از یک درصد ناهنجاری ها توسط داروها ایجاد می شوند.

دورهpreimplantation  به مدت دوهفته و در حد فاصل بین لقاح تا لانه گزینی می باشد، که دراین دوره زیگوت (کلیواژ) تقسیم می شود. دراین دوره، آسیب به تعاد زیادی از سلول ها منجر به مرگ رویان می شود؛ ولی اگر فقط تعداد کمی سلول آسیب ببیند ممکن است جبران شود وتکامل طبیعی امکان پذیر باشد.

  • دوره رویانی

ازهفته دوم تاپایان هفته هشتم می باشد. این دوره شامل بخش های زیر می باشد:

  • ارگانوژنز
  • حیاتی ترین دوره از نظر ناهنجاری های ساختمانی
  • دوره جنینی

این دوره پس از هفته هشتم (بعد از لقاح) شروع می شود و شامل:

  • دوره تداوم بلوغ وعملکرد ، می باشد.

دراین دوره برخی اعضای شکل گرفته آسیب پذیر می باشند.

انواع آسیب های جنینی در دوران بارداری

  • الکل

تراتوژنی پر قدرت است. هیچ میزانی از الکل را نمی توان در بارداری بی خطر دانست. مصرف افراطی آن باعث ناهنجاری مادرزادی و افزایش خطر مرده زایی می شود.

آسیب های نامطلوب ناشی از مصرف الکل در بارداری عبارتند از:

  • سندرم الکل جنینی
  • ناهنجاری های مادرزادی مرتبط با الکل
  • اختلال تکامل عصبی مربوط به الکل
  • اختلال عصبی – روانی مرتبط با الکل

ناهنجاری مادرزادی ناشی از مصرف الکل:

  • ناهنجاری های قلبی و کلیوی
  • مشکلات ارتوپدیک
  • اختلال چشم ها
  • آسیب دیدن گوش ها
عوارض مصرف مشروبات الکلی در بارداری
عوارض مصرف مشروبات الکلی در بارداری

عوارض مصرف دارو در دوران بارداری

علت نگرانی از مصرف داروها در بارداری این است که در اغلب موارد داده هایی در مورد بی خطری داروها در دسترس نیست.

  • داروهای ضد تشنج

در زنان مبتلا به صرع که نیازمند دارو هستند خطر ابتلای جنین به ناهنجاری زیاد می باشد. شایع ترین ناهنجاری ها  شکاف های صورتی – دهانی، ناهنجاری قلبی و نقائص لوله عصبی هستند.

در صورت ایجاد آسیب های مذکور؛ کودکان در سنین مدرسه نیز تکامل شناختی پایین تَر وIQ  پایین تَری دارند.

  • داروهای مهارکننده  ACE

تکامل طبیعی کلیه به سیستم رنین – آنژیوتانسین کلیه جنین بستگی دارد . این داروها می توانند سبب هیپوتانسیون جنین وکاهش پرفیوژن کلیه جنین شوند.

  • ایسکمی و آنوری
  • کاهش پرفیوژن
  • محدودیت رشد وتکامل ناهنجاری کالواریوم
  • اولیگوهیدرآمنیوس
  • هیپوپلازی ریه و کنترکچر اندام

نگرانی هایی در مورد سمیت رویانی مهارکننده ACE  مطرح شده ولی اثبات نشده است. درنتیجه می توان به زنانی که در سه ماهه اول درمعرض دارو بوده اند اطمینان خاطر داد ولی توصیه می شود از مصرف این داروها در دوران بارداری پرهیز شود.

  • داروهای ضد قارچ

دراین میان فلوکونازول با ناهنجاری های مادرزادی که به سندروم اتوزومال مغلوب  آنتلی- بیکسلر شباهت دارد همراه است و شامل:

  • شکاف های دهانی
  • ناهنجاری قلب
  • ویژگیهای غیر طبیعی صورت
  • ناهنجاری های نواحی؛جمجمه ، استخوان های دراز، مفاصل است.

این یافته ها فقط با مصرف طولانی مدت ودوز بالا (٤٠٠-٨٠٠ میلی گرم در روز) در سه ماهه اول مشاهده می شوند.

  • داروهای ضد التهابی NSAID

این داروها از طریق مهار ساخت پروستاگلاندین عمل می کنند و تاثیرات خود را بروز می دهند. تماس در سه ماهه اول جزء عوامل خطر ساز ناهنجاری مادرزادی نیست، ولی مصرف ایندومتاسین  در اواخر حاملگی می تواند سبب تنگی مجرای شریانی و متعاقب آن هیپرتانسیون ریوی شود.

اگر دارو درسه ماهه سوم حاملگی بیش از 72 ساعت مصرف شود احتمال این خطر بیشتر و حدود 15 برابر می شود. همچنین این دارو می تواند تولید ادرار و حجم مایع آمنیون راکاهش دهد.

عوارض مصرف دارو در بارداری
عوارض مصرف دارو در بارداری
  • لفلونومید  Leflunomid

این دارو باعث مهار شدن ساخت ساخت پریمیدین می شود و در درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شود.

عوارض ناشی از مصرف این دارو در دوران بارداری عبارت است از: هیدروسفالی ناهنجاری چشم  اختلال اسکلتی و مرگ رویان

  • نیتروفورانتوئین

در یکی از بررسی های انجام شده مشخص شده است؛ تماس با نیتروفورانتوئین در سه ماه اول خطر لب شکری شدن جنین را دو برابر می کند.

در مطالعه ی دیگر میزان سندرم قلب چپ (هیپوپلاستیک) سه برابر افزایش می یابد.  ولی ACOG چنین نتیجه گیری کرده که اگر جایگزین مناسبی وجود ندارد مصرف نیترو  در  سه ماهه اول مناسب است.

  • تتراسیکلین ها

درصورت مصرف پس از هفته٢٥  سبب تغییر رنگ زرد متمایل به قهوه ای در دندانهای شیری میشوند

ولی خطر پرسیدگی افزایش ندارد

در یک مطالعه جدید در مورد مصرف داکسی سیکلین و حاملگی میزان بالاتر ناهنجاری ویا تغییر رنگ دندان مشاهده نشده است.

کشیدن سیگار در دوران بارداری

شیوع توالی poland  که در اثر اختلال خون رسانی به یک سمت قفسه جنین و بازوی همان سمت بوجود می آید در فرزندانی که مادر سیگاری دارند، دوبرابر می شود.

  • افزایش اندک خطر ناهنجاری قلبی در جنین
  • در یک مطالعه ارتباطی بین مصرف دخانیات و هیدروسفالی، میکروسفالی، اومفالوسل گاستروشیزی،شکاف کام ولب و ناهنجاری دست شناسایی شده است.

شناخته ترین پیامد تولید مثلی نامطلوب در اثر مصرف دخانیات کاهش رشد جنین باشیوع dose-response است.

  • ممکن است باعث کاهش وزن جنین شود.
  • خطر IUGR در مصرف دخانیات ٢-٣ برابر بالا می رود.

سایر پیامدهای نامطلوب  ناشی از مصرف سیگار در دوران بارداری عبارت است از:

  • سقط خود به خودی
  • سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
  • خطر آسم
عوارض مصرف سیگار در بارداری
عوارض مصرف سیگار در بارداری

چکیده مطلب

اگر قصد بارداری دارید بهتر است با مراجعه به بهترین متخصص زنان در اصفهان، تمامی بررسی های لازم را جهت ورود به دوران حاملگی سالم و رضایت بخش انجام دهید.

متخصص زنان و زایمان تمامی اطلاعات مورد نیاز مانند عوامل آسیب رسان به جنین، که رعایت آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند سلامت مادر و جنین را در دوران بارداری تضمین کند، به اطلاع مادر می رساند و نظارت کاملی در روند بارداری فرد دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب مرتبط